Anayasa Mahkemesi (AYM), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı tarafından erişim engeli veya içeriğin çıkarılması kararı verilmesine olanak sağlayan 5651 sayılı kanunun bazı maddelerine dair yapılan iptal başvurularını karara bağladı.
Bu yönde yapılan başvurusunu birleştiren AYM, erişim engeli/içeriğin çıkarılması kararları verilmesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti.
Masumiyet karinesini ihlal ediyor
Yüksek mahkeme, BTK Başkanına erişim engeli veya içeriğin çıkarılması kararı vermesine olanak sunun 5651 sayılı kanunun 8/4 maddesini “masumiyet karinesini” ihlal ettiği gerekçesiyle iptaline karar verdi.
AYM, kararın gerekçesinde suç şüphesi altındaki kişi hakkında çeşitli adli ve idari tedbirlerin alınabileceğini, ancak öngörülen tedbirin ceza yargılaması süreciyle bağlantılı olarak yürütülen geçici bir tedbir niteliğinde olması gerektiğini belirtti. BTK Başkanının madde kapsamında erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararını ceza yargılaması sürecinden kopuk bir şekilde verdiğini belirten AYM, ceza yargılaması mahkumiyet dışında bir hükümle neticelense bile erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanmaya devam ettiğini tespit ettiklerini belirtti.
AYM, aynı kanunun “kişilik hakları ihlali” gerekçesiyle erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararı verilmesine olanak sağlayan 9’uncu maddesinin de Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti.
'Geniş takdir alanı yaratıyor'
Erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararının ifade özgürlüğü ile basın özgürlüğünü sınırladığını belirten AYM, 9’uncu maddenin kapsam ve sınırlarının belli olmadığını kaydetti. Bunun da yargı makamlarına geniş bir takdir alanı yarattığını belirten AYM, erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararlarına yapılan itirazlardan da sonuç almanın zor olduğunu fark ettiklerini ifade etti.
“Kişilik hakları ihlali”ne karşı erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararı vermenin kademeli bir müdahale yöntemi sunmadığını kaydeden AYM, “bunun, ilgili içeriğin belirli bir ülke sınırları içinden ulaşılmasına, kararın verildiği tarihten itibaren süresiz olarak engel olduğu anlaşılmıştır” dedi.
Demokratik toplum düzenine aykırı
Bu yönüyle ilgili maddenin ifade ve basın özgürlüklerine ağır bir müdahale teşkil ettiğini belirten AYM, bunun demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun ve orantılı karar verilmesini sağlayacak güvenceleri de barındırmadığında belirtti.
AYM, kararında 27 Ekim 2021’de verdiği pilot kararını da hatırlattı. Yüksek Mahkeme, sözkonusu kararda, sulh ceza hakimlikleri tarafından 5651 sayılı kanunun 9’uncu maddesi dayanak gösterilerek internet sitelerindeki haberlere verilen erişimin engellenmesi kararlarının “ifade ve basın özgürlüğünün ihlali” olduğuna ve değiştirilmesi gerektiğine hükmetmişti.
