Kimi yurttaşlar özgürlükçü, demokratik bir anayasa beklentilerini dile getirirken kimi yurttaşlar ise iktidarın yeni anayasa çağrısına kuşkuyla yaklaşıyor. 12 eylül anayasasının değişmesinin şart olduğunu dile getiren yurttaşlar mevcut Meclis aritmetiğinde yeni bir anayasa yapılmasının zor olduğuna işaret etti.
Özel Haber: Ali Abbas Yılmaz
Kamera-Video: Serhat Yetüt
Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM’de 28'inci Dönem 2'nci Yasama Yılı açılışında yaptığı konuşmada muhalefet partilerine yeni anayasa çağrısı yaptı. Peki yurttaşlar yeni anayasa değişikliği talebini nasıl değerlendiriyor. Sur Ajans olarak Diyarbakırlı yurttaşlara yeni anayasa ihtiyacını sorduk.
Geçtiğimiz Mayıs ayında 'yeni anayasa' için girişimlerde bulunacaklarını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, TBMM’nin yeni yasama yılında da aynı konuda konuştu ve muhalefet partilerine şu sözlerle çağrı yaptı:
“Şahsım ve Cumhur İttifakı partileri olarak grubu olsun olmasın tüm partileri tüm milletvekillerini tüm toplumsal kesimleri bu konuda sözü ve teklifi olan herkesi yapıcı bir anlayışla yeni anayasa çağrımıza katılmaya davet ediyoruz. Türkiye milletimizin hayali olan böyle bir anayasayı hak ediyor. Yeni anayasa ile birlikte yönetim sistemi tartışmalarını sona erdirme imkanı bulacağız. Bu vesile ile cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin ilk döneminde tecrübelerin ışığında ortaya çıkan iyileştirme ihtiyacını da yeni anayasa çalışmaları kapsamında değerlendirebiliriz. Yeni anayasa ile birlikte yönetim sistemi tartışmalarını sona erdirme imkanı bulacağız”
Yeni anayasa ihtiyacı konusuna geçim derdi gölgesinde yanıtlar veren yurttaşlar özgürlükçü bir anayasadan yana olduklarını belirtirken, mevcut Meclis aritmetiğinin yeni bir anayasa yapılması konusunda ümit vaat etmediğine vurgu yaptı.
‘Avrupa standartlarında bir anayasa bekliyoruz’
Özgürlükçü bir anayasanın toplumun ihtiyacı olduğunu ifade eden emekli bir yurttaş "Avrupa standartlarında bir anayasa bekliyoruz ama varolan Meclis yapısıyla çok zor" dedi ve şöyle devam etti:
“Kaç seferdir deniyorlar bir türlü yeni anayasa yapamadılar. Bir anayasa yaparlarsa gerçekten demokratik olması lazımdır. Demokratik bir anayasa olmazsa hiçbir işe yaramaz. Beklentimiz çağdaş, medeni bir anayasa yapılmasıdır. Avrupa standartlarında bir anayasa bekliyoruz ama varolan Meclis yapısıyla çok zor. Çünkü milletvekilleri kendi iradeleriyle değil, parti liderlerinin doğrultusunda hareket ediyorlar.”
‘Gerçekten Türkiye’yi seviyorlarsa birlik, beraberlik içinde yeni anayasayı kurmaları gerekiyor’
Adil ve özgürlükçü bir anayasanın yapılması gerektiğini ifade eden başka bir yurttaş ise şöyle konuştu:
“Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu günden bu yana Atatürk’ün kurmuş olduğu çok güzel anayasalarımız oldu. Bu bence Türkiye Cumhuriyeti için yeterli bir anayasadır. Gerçekten yeni bir anayasa yapmak istiyorlarsa bütün partilerle masaya oturup karar vermeleri gerekiyor. Tek bir partiyle yeni bir anayasa kurulmaz. Gerçekten Türkiye’yi seviyorlarsa birlik, beraberlik içinde yeni anayasayı kurmaları gerekiyor. Adil ve adaletli bir anayasa bekliyoruz. Bir insanın aklından çıkacak bir anayasa değil. Toplumu rahat ettirecek, insanların özgürlüğünü kısıtlamayacak şekilde, insanların güvenliğini, geleceğini, rahat bir yaşamını güvenceleyecek bir anayasa şart ama tabii hangi anayasa?”
‘İlk dört yasamız giderse biz biteriz, şeriata gireriz’
Anayasanın ilk 4 maddesinin korunması gerektiğine dikkati çeken başka bir yurttaş ise yeni anayasaya ilişkin şu görüşlerini dile getirdi:
“Bizim ilk dört yasamız var, o giderse biz biteriz, şeriata gireriz. İlk dört yasanın kalkmaması lazım. O gitti mi anayasa diye bir şey kalmaz ki. O zaman ne olacağız, şalvarı giyip şeriata düşeceğiz. Öyle bir dünya yok. İlk 4 maddenin kesinlikle kalması gerekiyor.”
‘Muhalefet kendi arasında bir türlü anlaşamıyor, iktidarla nasıl anlaşacaklar?’
Meclisteki partilerin birbirine uzak olduğuna işaret eden emekli bir yurttaş da yeni anayasanın oluşmasında umutsız olduğunu, "Böyle düşünmememize iten nedenler var" sözleriyle dile getirdi ve şöyle devam etti:
“Yeni anayasa dediğimiz tek adam rejimi gibi bir şey olacak. Onun ötesinde bir şey olmaz. Böyle düşünmememize iten nedenler var. Kimsenin çok fazla rahat, özgür davranabilme durumu yok. Ama özgürlükçü bir anayasa olursa çok iyi olur. Meclisteki bütün partilerin katılımıyla kapsayıcı bir anayasa yapabilirlerse mükemmel olur. Ama şuan ki sistemde yapabileceklerini pek zannetmiyorum. Çünkü birbirlerine çok uzak gibi görünüyorlar. Mecliste şuan grubu olan partiler birbirine bayağı uzaktır.” Bırakın iktidarı muhalefet partileri bile birbirine uzak. Muhalefet kendi arasında bir türlü anlaşamıyor, iktidarla nasıl anlaşacaklar?’"
‘Özgürlükçü bir anayasa hayatta olmaz, bunda bir hile vardır’
Yeni anayasa beklentisinin olmadığını dile getiren diğer bir diğer yurttaş ise “Bu pahalılıkta bir emekli maaşı 7 bin 500 liradır, yeni anayasadan ne bekleyeceğiz. Özgürlükçü bir anayasa hayatta olmaz, bunda bir hile vardır. Kesin bunda bir püf noktası var ki, onun için bu yasayı çıkarıyor" şeklindeki ifadeleri kullandı.
‘Bütün insanlara saygılı, adalet içerisinde olan anayasaya okey derim’
"Bütün insanlara saygılı, hak, hukuk, adalet içerisinde olan iyi bir ülkede iyi bir anayasaya okey derim" diyen bir yurttaş da sözlerini şöyle sürdürdü:
“Ne olmuş anayasaya, istedikleri gibi hareket ediyorlar. Yapılan anayasaların hangisi iyi de bu iyi olsun? Bu anayasa ülkenin ne gibi faydasına olacak? Ben özgürlükçü, demokrat bir anayasa beklerim. Bütün insanlara saygılı, hak, hukuk, adalet içerisinde olan iyi bir ülkede iyi bir anayasaya okey derim. Ancak şuan iktidarda olanlar bu anayasayı yapamazlar, çoğunluk itibarıyla. Ama bir referandum olursa, halkımız da her şeye evet dediği için olmaz olmaz demeyin.”
‘Meclis istese yeni bir anayasa yapabilir’
Halkın yeni bir anayasadan yana olduğuna değinen bir başka yurttaş da şunları söyledi: “Halka yönelik olarak yeni bir anayasa bekliyoruz. Meclis istese yeni bir anayasa yapabilir.”
‘Faşist cuntanın anayasasıdır, değişmesi gerekiyor’
Değişime dikkat çeken bir yurttaşın görüşü ise şöyle: “Yeni bir anayasa çıkarsa iyi olur. Faşist cuntanın anayasasıdır, değişmesi gerekiyor. Değişim şarttır.”
‘Uygulanmadıktan sonra değişse de bir şey fark etmez’
Anayasaların uygulanmadığından yakınan bir yurttaş ise şu ifadeleri kullandı: “Şimdiki anayasa hiçbir zaman uygulanmadı. Bundan sonraki anayasanın da bize bir şey getireceğine inanmıyorum. Uygulanmadıktan sonra değişse de bir şey fark etmez. Meclisten de geçeceğini tahmin etmiyorum.”