SUR AJANS- Eşitsizlik Bülteni 10.’uncu sayısında mutluluk kategorisinde Türkiye’deki bölgesel eşitsizliği inceledi.
Bültende Dünya Mutluluk Raporu’nun 143 ülkede ölçtüğü 2021-2023 verilerine göre en mutlu ilk on ülke arasında genellikle sosyoekonomik refah düzeyi yüksek Avrupa ülkelerinin yer aldığı hatırlatıldı.
Raporda paylaşılan verilere göre dünya genelinde erkekler ve kadınların mutluluk düzeylerinde anlamlı bir fark bulunmasa da “endişe, üzüntü, kızgınlık” gibi ‘olumsuz duyguların’ kadınlarda erkeklere göre daha yaygın olduğu ve yaş arttıkça mutluluk düzeyindeki bu farkın da açıldığı vurgulanıyor.
Finlandiya ilk sırada
Eşitsizlik bülteninin Dünya Mutluluk Raporu’na dayandırdığı veriler şöyle:
“Kahkaha, keyif, ilgi” gibi ‘olumlu duyguların’ sıklığı her bölgede 30 yaşın altındakiler için en yüksek seviyedeyken, olumlu duyguların en az orta yaş gruplarında görülürken Kuzey Amerika dışında her bölgede yaşla birlikte giderek azalıyor.
Genç ve yaşlı nüfusun mutluluk düzeyinde genellenebilecek sonuçlar elde edilemezken, kimi bölgelerde gençlerin (örn. Orta ve Doğu Avrupa) kimisinde ise yaşlıların (örn. ABD ve Kanada) mutluluk düzeyinin daha yüksek olduğu tespit ediliyor.
Türkiye, 2021-2023’te ölçümlerin yapılabildiği 143 ülke içinde “hayat değerlendirmesi” ölçeğine göre 98. sırada; “mutluluk” ölçeğinde genç (30 yaş altı) nüfusta 101. ve yaşlı (60 yaş üstü) nüfusta 94. sırada yer alıyor.
2021-2023 araştırmasında sırasıyla; Finlandiya, Danimarka, İzlanda, İsveç, İsrail, Hollanda, Norveç, Lüksemburg, İsviçre ve Avustralya.
Umudu en düşük il Diyarbakır
Bültende TÜİK verileri ise şöyle sıralandı:
TÜİK’in 2003-2023 yılları arasında yaptığı mutluluk araştırmasına göre bu yıllar arasında ölçülen mutluluk düzeyi genel olarak dalgalı bir seyir izliyor. Mutluluk düzeyinin (çok mutlu ve mutlu) en yüksek olduğu dönem 2010-2012 yılları iken mutsuzluk düzeyinin (mutsuz ve çok mutsuz) en yüksek olduğu dönem 2020-2022 yıllarıdır.
Mutluluk düzeyindeki dalgalı seyir kadın ve erkek katılımcılarda da görülüyor fakat yıllara göre farklılık düzeyi erkeklerde kadınlara göre daha yüksek. 2023 verilerine göre mutlu kadınların oranı %55,1 iken bu oran erkeklerde %50,3. 2013’te ise mutlu olduğunu beyan eden kadınların oranı %61,9 iken bu oran erkeklerde %56,1. Son on yılda erkeklerin ve kadınların mutluluk düzeylerindeki fark neredeyse sabit kalırken her iki grubun genel mutluluk oranında yaklaşık 6 puanlık düşüş gözlemleniyor.
Eğitim düzeyine bakıldığında ise 2004-2015 arasında yüksek öğretim görenler, resmi eğitim almayanlara veya daha alt düzey resmi eğitim alanlara (ilk okul, orta okul ve lise) nazaran hep daha mutlu olduğunu beyan ederken, bu durum 2016’dan itibaren tersi bir yönde seyrediyor. 2016-2023 arası dönemde resmi eğitim düzeyi daha düşük olanların mutluluk düzeyi daha yüksek görünüyor.
TÜİK, il düzeyindeki sıralamaları en son 2013’te paylaştı. 2013 verilerine bakıldığında Türkiye’nin en mutlu ili Sinop (%77,7) iken onu sırasıyla Afyon (%76,4) ve Bayburt (%75,9) takip ediyor. En mutsuz olan iller ise Eşitsizlik Bölgesi’nde yer alanlar. Bu iller içinde Diyarbakır, en düşük mutluluk (%48,7) ve en yüksek mutsuzluk (%24,8) oranına sahiptir.
İllerde Yaşam Endeksi göstergelerinden mutluluk kategorisine bakıldığında Eşitsizlik Bölgesi’nin, Türkiye’nin geri kalanından 2 puan daha düşük mutluluk oranına sahip olduğu anlaşılıyor.
Kendisini ailesiyle birlikte en mutlu hisseden il %83,6 ile Karaman iken en düşük değer ise %59,7 ile Muş’ta tespit ediliyor.
Mutluluğu etkileyen önemli faktörlerden sağlıklı olma haline bakıldığında en mutlu olan il Afyon (%84,3), en düşük il ise Mardin (%52,7).
Geleceğe dair en umutlu üç il Balıkesir (%86), Isparta (85,8) ve Bolu (85,5). Umudu en düşük il Diyarbakır (%67,2).
Türkiye geneli mutluluk ortalaması 10 üzerinden 6,17
Rawest Araştırma ve TEAM Araştırma’nın ‘hayattan memnuniyet’ verileri ise bültende şu şekilde yer alıyor:
Bu araştırmalara göre 2022’nin ocak ayında Türkiye geneli mutluluk ortalaması 10 üzerinden 6,17 olarak ölçülüyor. 2024 yılının temmuz ayında Eşitsizlik Bölgesi’nde yapılan araştırmada ise mutluluk ortalaması 4,72 olarak kaydediliyor.
Yine aynı araştırmaların Türkiye ve Eşitsizlik Bölgesi için derecelerini düşük, orta ve yüksek olarak karşılaştırdığımızda aradaki farkın daha belirgin olduğunu görüyoruz.
Hayattan memnuniyeti düşük olanların oranı Türkiye’de yüzde 18,6. Eşitsizlik Bölgesi’nde ise yüzde 41,7. Hayattan memnuniyeti yüksek olanların oranı Türkiye’de yüzde 27,8 iken Eşitsizlik Bölgesi’nde yüzde 15,8. Bu veriler, Türkiye geneli ve Eşitsizlik Bölgesi karşılaştırıldığında, hayattan memnuniyeti düşük ve yüksek olanlar arasında çarpıcı bir fark olduğunu gösteriyor.
Mutlulukta bölgesel eşitsizlik
Kürt Çalışmaları Merkezi’nin yayınladığı Kürt Gençler’2020 araştırmasına göre ise Eşitsizlik Bölgesi’nde yaşayan gençler, Türkiye’nin geri kalan gençlerinden belirgin biçimde daha mutsuzlar.
Eşitsizlik Bölgesi’nin mutluluk oranı 10 üzerinden 4,7 iken Türkiye genelinde 6,1.
Ülkenin geri kalanındaki gençler Eşitsizlik Bölgesi’ndeki gençlere göre şehirde yaşamaktan, Türkiye’de yaşamaktan ve genel olarak hayatlarından anlamlı bir farkla daha memnunlar.
Eşitsizlik Bölgesi’nde hem şehirde yaşamaktan hem ülkede yaşamaktan hem de temel kamu hizmetlerinden memnuniyet Türkiye ortalamasını yaklaşık %20 ila %25 oranında altında seyrediyor. Bu durum gençlerin ülkede yaşamaktan memnuniyetlerini de etkiliyor.
