Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Diyarbakır Temsilciliği, 1/31Ocak 2024 Basın Hak İhlali Raporu’nu açıkladı.
“Hiçbir provokasyon bizi mesleğimizden, milyonları da dilinden koparamaz!” başlıklı raporda, basına yönelik hak ihlalleri sıralandı.
TGS Diyarbakır Temsilciliği’nin Diyarbakır’daki yeni adresinin hizmete girdiğinin hatırlatıldığı değerlendirme kısmında şu ifadeler yer aldı: “Temsilciliğimiz, daha geniş olanakları ile 10 Ocak: Çalışan Gazeteciler gününde, kentimizde ve bölgemizde görev yapan meslektaşlarımız için güçlendirilmiş bir mevzi olarak faaliyetlerini sürdürecek. Yeni olanaklarımızla meslektaşlarımıza yönelik eğitim süreçleri ve hukuki destek başta olmak üzere birçok alanda katkı sunacağız.”
20’nci TİS bağıtlandı
TGS Diyarbakır Temsilciliği raporu şöyle devam ediyor:
TGS, her geçen gün artan üye sayısıyla, meslek mensuplarının evi olma iddiasını giderek güçlendiriyor. Bu bağlamda Toplu İş Sözleşmesi (TİS) bağıtladığımız işyleri sayımız, artigercek (Har Medya) ve ArtiTV’nin (Yirmidört Kare) de dahil olmasıyla 20’ye ulaştı. Bu iki kurumla geçen hafta Genel Merkez düzeyinde yaptığımız görüşmelerde anlaşmaya varıldı ve bu kurumlarla ilk kez sözleşme imzalamış olduk.
Bu iki kurumumuzla yaptığımız TİS ile ücretlere, halihazırdaki düzeyine göre birinci altı ay yüzde 25 ila yüzde 75 arası zam, İstanbul dışında çalışanlara aylık net 4000 TL yemek parası, sürekli evden çalışanlara 2.000 TL yemek parası, tüm çalışanlara 2.000 TL gözlük parası, tüm üyelerimize 1 Mayıs’ta, kadın üyelerimize ayrıca 8 Mart’ta net 1.000 TL destek verilmesi konusunda önemli bir kazanım elde ettik.
TGS, 2 bin üye sınırını aştı
Sendikamız açısından bilginize sunmak istediğimiz bir başka pozitif gelişme ise üye sayılarımızda gerçekleşti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre, TGS her gün biraz daha büyüyor ve güçleniyor. Son verilere göre işkolundaki gazetecilerden 2 bin 87’si TGS çatısı altında buluştu. Yani rakamlar da işkolundaki çalışanların ekonomik ve sosyal hakları için mücadele eden TGS’nin, zengini daha zengin, yoksulu daha yoksul yapan bu ekonomik düzene karşı tüm çalışanları kucakladığını ortaya koyuyor. Koşullar net olarak gösteriyok ki, örgütlülük emekçinin tek savunma kalesi. Bu nedenle tüm meslektaşlarımızı bir kez daha TGS çatısı altında örgütlenmeye davet ediyoruz.
Ama işler yolunda gitmiyor
TGS açısından sevindirici bu gelişmeler yaşanırken, ülkede ise basın yayın kuruluşları ve gazeteciler açısından işlerin pek de yolunda gittiğini söyleyemeyiz. Zira iktidar, yine basını baskı altına altına alma politikalarında gaza basmaktan vaz geçmedi. Yandaş olmayan çok sayıda gazeteci ülkenin çeşitli mahkemelerinde, yine gazeteciliği savundu. Bu bakımdan AKP, basın özgürlüğü endeksinde geriye doğru gidiş trendini istikrarla sürdürüyor diyebiliriz. Burada hatırlatmak isteriz ki artık Türkiye basın özgürlügü açısından demokratik ölçütlere göre kategorize edilirken, “sorunlu” olmanın da ötesinde “vahim” olarak nitelendiriliyor. Bu ülkenin gzetecileri ve haber alma hakkına sahip olan yurttaşları, bu nitelemeyi hak etmiyor. O zaman iktidara bir kez daha çağrı yapıyoruz. Gazeteciliği terörizm, gazetecileri de terörist olmaktan vaz geçin.
Hiçbir provokasyon mesleğimizi yapmaktan, milyonları da dilinden koparamaz!
Geçen ay bizi mesleki olarak tedirgin etmekten öte, ülkedeki hakim/faşizan dili de faş eden korkunç denilebilecek vahamette bir olaya tanıklık ettik. Irak Kürdistanı merkezli Rudaw TV’nin Diyarbakır Temsilcisi, onlarca kameranın önünde, daha da çarpıcısı yüzlerce polisin nezaretinde faşist bir saldırıya maruz kaldı. Alçak saldırgan, meslektaşımızı “Burası Türkiye Cumhuriyeti, burada Kürtçe konuşamazsın!” sözleriyle tehdit etmekle kalmayıp, fiziki saldırıyla darp etmeye de yeltendi. Bu olay vaka-i adiyeden denilip geçiştirilemeyecek kadar korkunçtur ve üzerinde durulması gerekir. Türkiye Cumhuriyeti hukuk devletidir. Bu devlet sınırları içinde yaşayan hiçkimse anadilinden koparılamaz. Dolayısıyla burada saldırıya uğrayan salt Rudaw TV Muhabiri meslektaşımız değil, milyonların en temel anadil hakkıdır. Bu bakımdan olayı soruşturan makamların, toplumun belli bir kesimini ötekileştiren, nefret dilini en ziyadesiyle barındıran bu saldırganı gerektiği şekliyle soruşturmasını talep etmekteyiz.
Bu olayda sorgulanması gereken diğer bir konu da iktidarın ve her gün televizyon ekranlarından, gazete manşetlerinden pompaladığı faşist söylemdir. Egemenlere sesleniyoruz: Artık toplumu bölen bu türden söylemlerden kaçının. Anadil, doğuştan gelen ve hiçbir gücün müdahale edemeyeceği, değiştiremeyeceği en tabii hakların başında gelir. Bu türden hiçbir provokasyon mesleğimizi yapmaktan, milyonları da dilinden koparamaz!
Hak ihlallerine kümülatif bakış
Bu açıklamalardan sonra TGS Diyarbakır Temsilciliği’nin sorumluluk bölgesinde 1 Ocak:/31Ocak: 2024 tarihleri arasında yaşanan hak ihlallerine kümülatif olarak bakacak olursak;
Tutuklu gazeteci sayısı (Türkiye geneli): 13
Saldırıya uğrayanlar: 1
Gözaltına alınanlar: 4
Mahkemede yargılananlar: 14
Hakkında dava açılanlar: 1
Hahkumiyet kararı verilenler: 1
Takipsizlik: 1
Suç duyurusu: 2
AYM aykırılık iptali: 1
AYM hak ihlali kararı: 62
Bozma ve yeniden yargılama: 1
Tahliye: 1
Erişim engeli: 1
Hak İhlali Olaylarının Kronolojik dökümü
2 Ocak:
Malatya Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başlattığı bir soruşturma kapsamında 29 Aralık'ta Van’daki evine düzenlenen baskında gözaltına alınan Mezopotamya Ajansı (MA) Muhabiri Hakan Yalçın’ın emniyet işlemleri 1 Ocak günü tamamlandı. Yalçın, 2 Ocak günü Malatya merkez Yeşilyurt ilçesinde bulunan Cumhuriyet Başsavcılığına getirildi. Yalçın buradaki sorgusunun ardından serbest bırakıldı.
9 Ocak:
Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Ahmet Kanbal hakkında 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sırasında katıldığı canlı yayın programlarındaki açıklamaları gerekçe gösterilerek, Mardin Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından “örgüt propagandası” yaptığı iddiasıyla başlatılan soruşturmada “Kovuşturmaya yer olmadığına dair” karar verildi. Ancak savcılık, Kanbal hakkında kamuoyunda “dezenformasyon yasası” olarak bilinen TCK-217/A maddesi kapsamında “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” iddiasıyla suç duyurusunda bulunulmasına karar verildi.
10 Ocak:
Anayasa Mahkemesi (AYM), Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) Başkanı tarafından erişim engeli veya içeriğin çıkarılması kararı verilmesine olanak sağlayan 5651 sayılı kanunun bazı maddelerine dair yapılan iptal başvurularını karara bağladı. AYM, erişim engeli/içeriğin çıkarılması kararları verilmesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Yüksek mahkeme, BTK Başkanına erişim engeli veya içeriğin çıkarılması kararı vermesine olanak sunan 5651 sayılı kanunun 8/4 maddesini masumiyet karinesini ihlal ettiği, aynı kanunun kişilik hakları ihlali gerekçesiyle erişim engeli ve/veya içeriğin çıkarılması kararı verilmesine olanak sağlayan 9’uncu maddesinin de Anayasa’ya aykırılığı gerekçeleriyle iptal etti. AYM, kararında 27 Ekim 2021’de verdiği pilot kararına da atıfta bulundu. Söz konusu kararda, sulh ceza hakimlikleri tarafından 5651 sayılı kanunun 9’uncu maddesi dayanak gösterilerek internet sitelerindeki haberlere verilen erişimin engellenmesi kararlarının “ifade ve basın özgürlüğünün ihlali” olduğuna ve değiştirilmesi gerektiğine hükmedilmişti.
11 Ocak:
Anayasa Mahkemesi (AYM); 5651 sayılı kanunun 8/A maddesine dayanılarak, “milli güvenlik ve kamu düzeninin korunması” gerekçeleriyle getirilen toplam 62 erişim engeli hakkında ihlal kararı verdi. AYM, engellemelerin ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Erişim engeli getirilen mecralar arasında Etkin Haber Ajansı (ETHA), Diken, Cumhuriyet Gazetesi, Mezopotamya Ajansı, Artı Tv, 216’da KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı (DİHA), Yeni Yaşam Gazetesi, Jin News, KHK Tv, Haber Erciş, Podcast Kurdî, Independent Türkçe ve Oda TV gibi yayımcıların yanı sıra Twitter, Wikipedia ve Ekşi Sözlük gibi site ve platformların yanında, gazeteciler Reyhan Çapan, Ziya Çiçekçi, Erkan Çapraz, Rabia Çetin, Ferhat Parlak, Ali Ergin Demirhan, Vural Nasuhbeyoğlu, Mehmet Göcekli, Evren Dede, Erhan Akbaş ile Sercan Akbaş ile profesyoneller olarak da avukatlar Mehdi Özdemir ve Levent Mazılıgüney ile teknoloji uzmanı Ahmet Alphan Sabancı da yer alıyordu.
12 Ocak:
Irak Kürdistanı merkezli Rudaw Diyarbakır Temsilcisi gazeteci Maşallah Dekak, projokatif bir saldırıya maruz kaldı. Diyarbakır’ın Sur ilçesinde DEVA Partisi Genel Başkanı Ali Babacan’ın programı ile ilgili haber takibi yapan Maşallah Dekak’ın yanına yaklaşan bir şahıs “Burası Türkiye Cumhuriyeti, burada Kürtçe konuşmazsın” sözleriyle tehditler savurarak, fiziki saldırı girişiminde bulundu. Saldırı girişimi çevredeki vatandaşlar ve gazeteciler tarafından önlenirken, şahıs daha sonra polis tarafından gözaltına alındı.
18 Ocak:
Ankara merkezli soruşturma kapsamında 29 Ekim'de 2022'de tutuklanan ve 16 Mayıs 2023 tarihinde tahliye edilen Mezopotamya Haber Ajansı (MA) ile JINNEWS muhabirleri hakkında açılan davanın 4'üncü duruşması görüldü. MA Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever, MA muhabirleri Deniz Nazlım, Berivan Altan, Selman Güzelyüz, Hakan Yalçın, Emrullah Acar, Ceylan Şahinli ve Zemo Ağgöz, JINNEWS muhabirleri Habibe Eren ve Öznur Değer ile MA eski stajyeri Mehmet Günhan’ın “örgüt üyeliği” iddiasıyla yargılandığı davanın duruşması Ankara 4’ncü Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü.
18 Ocak:
Ankara merkezli soruşturma kapsamında tutuklanan Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eşbaşkanı ve Mezopotamya Ajansı (MA) editörü Dicle Müftüoğlu hakkında açılan davanın ikinci duruşması Diyarbakır 5'inci Ağır Ceza Mahkemesinde görüldü. Mahkeme “örgüt kurmak yönetmek”, “örgüt üyesi olmak” iddialarıyla 37,5 yıla kadar hapis istemiyle tutuklu bulunan Müftüoğlu hakkında tutukluluk halinin devamına karar verdi.
18 Ocak:
Anayasa Mahkemesi (AYM), Mezopotamya Ajansı’nın bir haberine erişim yasağı hakkında ihlal kararı verdi. Diyarbakır’ın Sur ilçesine bağlı bir kırsal mahallede, otobüs durağına yapılan yazılama gerekçesiyle 14 Nisan 2021'de birçok eve baskın düzenlendi. Baskınlarda gelişen işkence iddiaları ile ilgili olarak; Diyarbakır Barosu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) tarafından, "işkence, kötü muamele", "hakaret", "hürriyeti tahdit", "ayrımcılık ve kişinin hatırasına hakaret" gibi suçlamaları konu eden rapor hazırlandı. Savcılığın talebiyle hak örgütleri raporunun yayınlandığı haber linkine erişim yasağı getirildi. Erişim engelinin hak ihlali olduğun iddiasıyla iç hukuk yollarına yapılan başvurular, birer birer reddedildi. Son mercii olarak dosyaya bakan AYM, erişim engelinin başvurucunun düşünce ve ifade özgürlüğü hakkını ihlal ettiğine hükmetti. Erişim engellinin kaldırılması için dosyanın, kararı alan Diyarbakır 3'ün Sulh Ceza Hakimliği’ne gönderilmesine karar veren AYM, başvurucuya manevi tazminat ödenmesini de hükme bağladı.
20 Ocak:
Diyarbakır 9'uncu Ağır Ceza Mahkemesi tarafından avukat gazeteci Nurcan Yalçın hakkında verilen 2 yıl 1 aylık hapis cezası, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi’nde (BAM-İstinaf) bozuldu. 22 Kasım 2021'de dosyayı karara bağlayan ilk mahkeme, örgüt üyeliği ile suçlanan Yalçın'a örgüte üye olmamakla birlikte yardım etmekten 2 yıl 1 ay hapis cezası vermiş, örgüt propagandası suçlamasından verdiği 1 yıl 6 ay 22 günlük hapis cezasını ise ertelemişti. İlk mahkeme, kararında gizli tanığın beyanlarının yanı sıra TEM Şube’den gelen bilgi notunu da hükme gerekçe olarak göstermişti. İstihbarat notu delil sayılarak Nurcan Yalçın'a verilen hapis cezası, itiraz üzerine dosyanın taşındığı İstinaf tarafından bozuldu. Tüm delillerin birlikte değerlendirerek karar kurması gerekirken mahkemenin eksik araştırma ve yetersiz gerekçe ile karar verdiğini belirten İstinaf, verilen kararı bozdu. Dosyanın ilk mahkemede yeniden ele alınmasına hükmedildi.
20 Ocak:
26 Haziran 2020’de Diyarbakır’da gözaltına alınıp, adli kontrol şartıyla serbest bırakılan gazeteci Ayşe Kara hakkında açılan davada, ilk mahkemece verilen beraat kararı, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi’nde (BAM-İstinaf) bozuldu. Cumhuriyet Başsavcılığı’nın itirazını değerlendiren İstinaf, yerel mahkemenin karar alma sürecinde, Kara hakkında 2022'de Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından açılan yeni bir soruşturmanın sonucunu beklemediğini, suçlamalardaki devamlılığın kesilip kesilmediğini, suçlamanın "örgüt üyeliği" ya da "örgüte yardım" suçlamasının vücut bulup bulmadığının gözetmediğini ileri sürdü. İstinaf, yeniden yargılamanın yapılması için kararı Diyarbakır 5'inci Ağır Ceza Mahkemesi'ne gönderdi.
23 Ocak:
Mezopotamya Ajansı (MA) muhabiri Ahmet Kanbal hakkında, sosyal medya hesabında paylaştığı haber içerikli bir paylaşımdan dolayı “Örgüt propagandası yapmak” suçlamasıyla açılan davanın ilk duruşması Mardin 2'nci Ağır Ceza Mahkemesi'nde görüldü. Duruşmada savcı esas hakkındaki mütalaasını hazırlamak için süre talebinde bulundu. Mahkeme, savcılık makamına mütalaasını hazırlaması için süre verilmesine karar vererek, duruşmayı 1 Şubat tarihine erteledi.
24 Ocak:
Bitlis News haber sitesi Genel Yayın Yönetmeni ve Bitlis Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Sinan Aygül kendisine saldıran iki adama “hakaret etmekten” dolayı iki ay ve beş gün hapis cezasına çarptırıldı. Söz konusu mahkeme kararının gerekçesi 24 Ocak’ta açıklandı. Tatvan 1. Asliye Ceza Mahkemesi Aygül’ü kendisine 2023 yılının Haziran ayında saldıran iki kişiye “hakaret ettiği” gerekçesiyle suçlu buldu. Tatvan 2. Ağır Ceza Mahkemesi ise Perşembe günü saldırganları suçlu bularak ceza vermiş, ancak hükmün açıklanmasını geriye bırakmıştı. AKP’li Tatvan Belediye Başkanı Emin Geylani’nin korumalığını yapan Yücel Baysal ve Engin Kaplan adlı saldırganlar, daha önce kısa süre tutuklanmış, geçen yıl Eylül ayında serbest bırakılmışlardı. Belediye Başkanı Geylani, saldırıyla alakasının olmadığını iddia etmişti.
26 Ocak:
Mezopotamya Ajansı (MA) Muhabiri Zeynep Durgut hakkında “Kanuna Aykırı Toplantı ve Yürüyüşlere Silahsız Katılarak İhtara Rağmen Kendiliğinden Dağılmama” suçunu işlediği iddiasıyla dava açıldı. Şırnak’ta Kadına Yönelik Şiddete Karşı Mücadele Günü'nde, valiliğin “eylem yasağı” kararını gerekçe gösteren polisin, toplanan gruba müdahale ettiği sırada, fotoğraf makineleri ve tripotları kırılan Mezopotamya Ajansı (MA) muhabirleri Zeynep Durgut ve Ömer Akın ile JINNEWS muhabiri Rozerin Gültekin de gözaltına alınmıştı. Olay sonrasında incelemelerini tamamlayan savcılık, gazeteci Zeynep Durgut’un da bulunduğu bir grup hakkında iddianame hazırladı. İddianamede Durgut ve diğer kadınların, “Kanuna Aykırı Toplantı ve Yürüyüşlere Silahsız Katılarak İhtara Rağmen Kendiliğinden Dağılmama” suçunu işledikleri belirtildi. Duruşma günü olarak 22 Mart 2024 tarihi saptandı. Kadınların eyleminde gözaltına alınan gazeteciler Ömer Akın ve Rozerin Gültekin hakkında ise takipsizlik kararı verildi.
26 Ocak:
Tunveli’deki ev baskınlarında gözaltına alınarak 5 Ekim 2023 tarihinde "Örgüte üye olmak" ve "Örgüte finans sağlamak" iddiasıyla tutuklanan Yeni Demokrasi Gazetesi Muhabiri Ertan Çıta hakkında, tutukluluk incelemesi yapılan ara duruşmada tahliye kararı verildi.
27 Ocak:
Kürtçe yayımlanan Xwebûn Gazetesi’nin internet sitesine, Erzurum 2’inci Sulh Ceza Hakimliği tarafından erişim engeli getirildi. Hakimliğin, “xwebun1.org” için verdiği kararda, erişim engeline dair gerekçe yer almadı.
27 Ocak:
Mezopotamya Ajansı (MA) Adıyaman muhabiri Mahmut Altıntaş merkez Yeni Mahalle’de haber takibine gittiği sırada, bulunduğu aracı durduran polislerce, hakkında gözaltı kararı olduğu gerekçesi ile İl Emniyet Müdürlüğü’ne götürüldü. Altıntaş hakkında, X (twitter) sanal medya hesabından paylaştığı kendi ve çalıştığı MA’nın haberleri gerekçe gösterilerek örgüt propagandası yapmakla suçlandı. Altıntaş, adliyeye sevk edildiği esnada 5 polisin saldırısına maruz kaldı. Dudağı patlayan Altıntaş, darp raporu almak için hastaneye götürüldü. Daha sonra savcılık sorgusu yapılan Altıntaş, serbest bırakıldı. Kendisini darp eden polislerden şikayetçi olmak üzere polis merkezine giden Altıntaş, burada olaya karışan 5 polisin şikayetçi olması üzerine tekrar gözaltına alındı. "Polise mukavemet" ettiği gerekçesi ile gece nezarette gözaltında tutulan Altıntaş, emniyet işlemlerinin bitmesi ile Adıyaman Adliyesi'ne sevk edildi. Savcılık Altıntaş'ı "Polise mukavemet" gerekçesi ile tutuklama talebiyle Adıyaman 2. Ceza Hakimliği'ne sevk etti. Mahkeme, Altıntaş'ın tutuklanması talebinin reddine, haftada iki gün imza atma şartı ile serbest bırakılmasına karar verdi.
28 Ocak:
JINNEWS Yazı İşleri Müdürü Sofya Alağaş, Siirt’ten Diyarbakır’a geldiği sırada aracı durdurularak gözaltına alındı. İstanbul 10'uncu Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki 2011 tarihli dosya gerekçesiyle gözaltına alınan Alağaş’ın ifadesi alınmak üzere Amed'in Bismil ilçesinde bulunan Sinanlı Karakolu'na götürüldü. Alağaş, ifadesinin alınmasının ardından yaklaşık 36 saat sonra serbest bırakıldı.”
