SUR AJANS- 1 Mayıs İşçi-emekçi Bayramı’nın Türkiye’de ilk kez 2008 Nisan'ında, "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edildi.

22 Nisan 2009 tarihinde TBMM'de kabul edilen 5892 sayılı yasanın, 27 Nisan 2009'da Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile, 1 Mayıs resmi tatil ilan edildi.

Taksim 1Mayis Yasagi

Türkiye’de ilk kez 1 Mayıs kutlaması 1909 yılında İzmir'de yapıldı.

Osmanlı Devleti döneminde ise işçi örgütlenmesinin en gelişmiş olduğu yer Selanik'te 1911 yılında tütün, liman ve pamuk işçileri, 1 Mayıs gösterisi düzenleyerek bu günü kutladılar.

1912 yılında da İstanbul'da ilk defa 1 Mayıs kutlaması yapıldı.

1923 yılında ise 1 Mayıs yasal olarak "İşçi Bayramı" ilan edildi.

1924'te ise kitlesel 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı.

1925'te çıkan Takrir-i Sükun Yasası, İşçi bayramını kutlamayı yasakladı ve uzun yıllar bu yasak geçerliliğini korudu.

1935 yılında 1 Mayıs'a "Bahar Bayramı" adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi.

Uzun bir aranın ardından 1976 yılında 1 Mayıs ilk defa geniş katılımlı kutlama ile Taksim'de Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından gerçekleştirildi.

925076 591214576

1977 yılında İstanbul Taksim Meydanı'nda yüz binlerce kişiyle en geniş katılımlı 1 Mayıs toplantısı düzenlendi. Fakat kutlamalar sona ermek üzereyken, paramiliter güçler tarafından kitlenin üzerine ateş açıldı.

Taksim Meydanı'nı kaplayan silah sesleri ve meydandaki kalabalığın üzerine sürülen polis panzerleri büyük bir izdihama neden oldu. Çoğu Kazanı yokuşu başındaki kamyonun önünde ezilme sonucu olmak üzere, 34 kişi yaşamını yitirdi.

1 Mayis 1977 Taksim

Bu nedenle 1977 yılındaki 1 Mayıs, tarihe Kanlı 1 Mayıs olarak geçti. Bunun ardından, askeri darbe hazırlığı yapıldığı Millî İstihbarat Teşkilatı tarafından Başbakan Süleyman Demirel'e rapor edilince, Kara Kuvvetleri Komutanı Namık Kemal Ersun derhal re'sen emekliye sevk edildi.

Gazeteci Ferit Aslan 'yanlış bilgi yayma' davasında beraat etti Gazeteci Ferit Aslan 'yanlış bilgi yayma' davasında beraat etti

1 Mayıs 1978'de yüz binlerce kişi tarafından Taksim Meydanı'nda kutlandı.

1979'da Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul'da miting yapılmasına izin vermedi, sokağa çıkma yasağı ilan etti. Buna rağmen İstanbul sokaklarında binlere ulaşan rakamlarla fiili 1 Mayıs kutlamaları yapıldı.

1980'de 1 Mayıs kutlaması ancak Mersin'de yapılabildi.

12 Eylül 1980 askeri darbesiyle yönetime el koyan Millî Güvenlik Konseyi tarafından tüm gösteri yürüyüşleri ve mitinglerle birlikte 1 Mayıs kutlamaları da yasaklandı ve ayrıca "Bahar ve Çiçek Bayramı" adıyla resmi tatil günü olmaktan da çıkarıldı.

1996'da Taksim Meydanı'nın yasaklı olduğu gerekçesiyle Kadıköy'de düzenlenen 1 Mayıs kutlamalarına yüz binlerce kişi katıldı.

Eylemin ilk dakikalarında polisin silahsız göstericilere açtığı ateş sonucu 3 kişi hayatını kaybedince, Kadıköy'de büyük bir kitlesel isyan gerçekleşti. Ayrıca telsizinin sesini açık unutan bir sivil polisin göstericiler tarafından oldukça şiddetli bir şekilde dövülmesini Star TV'nin naklen duyurması ve bir başka yerde polislerin eğlenerek seyrettiği bir linç girişimini de naklen yayınlamasıyla hafızalara kazındı. Bu olaylardan sonra uzun yıllar Kadıköy'de 1 Mayıs kutlamalarına izin verilmedi.

2006 yılında en geniş katılımlı 1 Mayıs’ın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu. Çeşitli sendikalar ve gruplar saat 12:00 sularında Rıhtım Caddesi'ne yürüdü.

2007 yılında 1 Mayıs'ı tekrar Taksim'de kutlayarak aynı zamanda 1977'de olan olayları anmak isteyen grupları polis silah, biber gazı, gaz bombası kullanarak durdurmaya çalıştı. 100'den fazla kişi yaralandı. Valiliğe göre 580, diğer kaynaklara göre 700'e yakın gözaltı gerçekleşti. İbrahim Sevindik adındaki bir yurttaş hayatını kaybetti.

2008 Nisan ayında hükûmet tarafından 1 Mayıs'ın "Emek ve Dayanışma Günü" olarak kutlanması kabul edildi.

2008 yılında 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanması konusunda sendikalar ile hükûmet arasında uzlaşma sağlanamaması sonucunda sendikalar Taksim'e yürüme kararı aldı ve bazı sol görüşlü partiler de bu yürüyüşe katılacaklarını açıkladı. Bunun üzerine, güvenlik güçleri bir gün öncesinden hazırlıklara başladı ve sabah 06:30'dan itibaren Şişli'de, Osmanbey'de, Pangaltı'da, Nişantaşı'nda, Okmeydanı'nda, Dolapdere'de ve Kurtuluş'ta olaylar çıktı. Polisin DİSK, Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, ÖDP ve Halkın Kurtuluş Partisi binasına yönelik tutumu ve bir hastanenin acil servisi girişinde gaz bombası atarak birçok kişinin yaralanmasına neden olması çok tartışıldı.

Polis bu olaylar sırasında biber gazı, gaz bombası, tazyikli ve boyalı su kullandı. DİSK binası önündeki olaylarda CHP milletvekili Mehmet Ali Özpolat, sıkılan biber gazı nedeniyle kalp spazmı geçirdi. Okmeydanı'nda Burhan Gül isimli 19 yaşında bir genç, başından plastik mermiyle vurularak yaralandı. Ayrıca Ankara'da Sıhhiye Meydanı'nda yapılan kutlamalarda da olaylar çıktı ve polis, göstericilere gaz bombalarıyla müdahale etti. Ankara'da Sakarya Meydanı'nda yapılan kutlama olaysız sona erdi.

2009 Nisan'ında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne verilen önerge ile 1981'den sonra 1 Mayıs tekrar resmi tatil günü kabul edildi fakat Taksim'de kutlanmasına yine izin verilmedi.

2010 yılında 1 Mayıs yüz binlerin katılımıyla Taksim'de kutlandı.

2011 ve 2012 yıllarında da 1 Mayıs Taksim'de kutlandı.

2013 yılında 1 Mayıs'tan 4 ay önce Taksim'i Yayalaştırma projesi çalışmaları nedeniyle 1 Mayıs'ın Taksim'de kutlanmasın yine yasaklandı.

2020'de 15 sendika yöneticisi DİSK Genel Merkezi önünden Taksim Meydanı'na yürümek isterken gözaltına alındı.

2022'de İstanbul'da eylemler Maltepe Miting Alanı'nda oldu. Alana gökkuşağı bayrakları ile girmek isteyenlerle polisler arasında gerginlikler yaşandı. Taksim Meydanı'na çıkmayan isteyen gruplara polis izin vermedi, 164 kişi gözaltına alındı.

2023'te İstanbul'da eylemler yine Maltepe Miting Alanı'nda oldu. Özellikle siyasi partilerin yaklaşan seçimle birlikte daha duyarlı olduğu ve üyelerini alanlara taşıdığı görüldü.

2024 1 Mayıs kutlamaları için işçiler, emekçiler ve sendikalar Taksim yasağına karşı “Her yer Taksim, her yer direniş şiarı ile 1 Mayıs kutlamalarına hazırlandı.

Editör: Haber Merkezi