SUR AJANS- Kışın yüzünü gösterdiği Van'da, ekonomik krizin getirdiği maliyet artışı, krize bağlı alım gücünü düşürdü. Odun ve kömür talep miktarının düşmesi kömürcülerin kepenk kapatmasına neden oldu. Kriz nedeniyle Merkez ilçe Tuşba’da bulunan Kömürcüler Sitesi'nin üye sayısı son 2 yılda 61'den 30'a düştü. Kömürcü esnafları ise gelecek yıl bu sayının da yarıya düşeceğini öngörüyor.
Esnaflardan İrfan Yalçın, işlerinin eskiden iyi olduğunu ancak kente doğalgazın gelmesiyle birlikte her geçen yıl işlerinin yok olmaya doğru gittiğini ifade etti. Kömür ve odun fiyatlarının her yıl bir önceki yıla göre arttığına dikkat çeken Yalçın , "Geçen yıl tonu 7 bin TL'ye aldığım kömürün fiyatı bu yıl 12 bin TL civarındadır. Geçen yıl en ucuz kömürü, 2 bin 500 TL'den alıyordum. Yaptığım maliyetlerle birlikte tonunu 3 bin 100 TL'ye satıyorum. Bu yıl ise aynı kömürü 3 bin 200 TL'den alıyorum ve maliyetle birlikte 3 bin 800 TL'ye mal oluyor. En kaliteli kömürü de 6 bin TL'den alıp, masrafla birlikte 7 bin TL'ye satıyorduk. Bu yıl ise aynı kömürü 10 bin TL'den alıp 11 bin TL'ye satıyoruz. Yani sattığımız bir ton yakacaktan en fazla 500 TL karımız kalıyor. Halkın parası olmadığı için kömür ve odun alamıyorlar. Bu da bizi etkiliyor. Biz de bu pahalıktan şikâyetçiyiz. 2 yıl öncesine göre her şey yüzde 200 zamlandı" ifadelerini kullandı.
'İşçilik ücreti aynı kaldı ama yakacak fiyatları arttı'
Mangal kömür paketleme işi yapan Barış Bayer ise, "Günlük bin TL ile bin 200 TL arasında ücret alıyoruz. Bugünün koşullarına göre aldığımız ücret iyi değil. Geçen yıl 600 TL alıyorduk ve belli ihtiyaçlarımızı gideriyorduk, ama bu gün çok kötü bir durumdayız. Günlük neredeyse 300-400 TL arasında bireysel giderimiz oluyor. Bu yıl ısınmak için kömür alacaktım. Geçen yıl tonunu 8 bin TL'ye aldığımız kömürü bu yıl 15 bin TL'ye alıyoruz. Odunun tonu 2 bin TL'den 5 bin TL'ye çıktı. Her şey pahalandı, ancak işçilik ücreti yerinde saydı. Geçen yıl yakacağa 50 bin TL para ödedim ama bu yıl 80 bin TL'yi aşar. Geçmiş yıllarda bir hafta çalışıp günlerce geçinebiliyordum, ama bu dönem iki gün çalışmasam diğer gün aç kalıyorum. Bunun nedeni yanlış politikalardan kaynaklıdır. Çocuk yaştaki birinin okulda olması gerekirken ekonomik sıkıntılardan dolayı okulu bırakıp ailesine bakmak zorunda kalıyor" diye konuştu.
'Her gün yeni bir zam geliyor'
Sitenin 34 yıllık esnaflarından Sefer Tunç, her yıl bir önceki yıla göre işlerinin azaldığını vurgulayarak, 60 esnaftan 30'unun depolarını kapattığını söyledi. Geçen yıl bu dönemde 500 ton kömür ve odun sattıklarını, ancak bu yıl henüz 100 ton bile satamadıklarını söyleyen Tunç, "İki yıl öncesine kadar bir kamyon Şırnak kömürü 15 bin TL iken bu yıl kömürü buraya getirmek için nakliyeye 25 bin TL ödüyoruz. Bunun yanında işçiliği ve gideri üzerine koyup satmak zorundayız. Bundan dolayı da fiyatlar katlanıyor. Bu nedenle alım ve satım zor olmuş. Geçen yıl bu dönemde sitenin her yeri kömür ve odunla doluydu. Bu yıl ise boş. Böyle giderse gelecek yıl 50 ton bile satamayacağız. Geçmiş yıllarda Irak'a gittiğinde Türk parası karşılığında binlerce dinar alıyorduk. Irak'ın parası değersiz olduğu için alay ediyorduk, ancak şuan onlar bizimle alay ediyorlar. Eskiden yılda bir defa zam olurken son dönemlerde ise her gün zam oluyor" şeklinde konuştu.
'Kışlık yakacak alacak durumum yok'
Sitede odun parçalama işi yapan Lezgin Vural da, "Parçaladığım bir ton odun için 500 TL ücret alıyorum. Günlük olarak bir ton odunu baltalayarak sobaya atılacak hale getiriyorum. Yaptığımız iş zor ve emeklerimin karşılığını alamıyoruz. Başka bir iş olmadığı için zorunluluktan bu işi yapıyorum. Geçen yıl 12 bin TL civarında odun ve kömür aldım. Önümüz kış ve maddi durumum iyi olmadığı için yakacak alamıyorum. 90'lı yıllarda devlet tarafından köyümüz boşatıldı. O yıllarda 600 hayvanım vardı ve iki çoban tutuyordum. Ancak köyü terk etmek zorunda kaldığımız için bugün perişan olduk. Maddi durumu iyi olan bir hayırseverin bana ekonomik yardımda bulunup kışlık yakacaklarımı almasını istiyorum" diye belirtti.
'Esnaflarımızın sayısı yarı yarıya düştü'
Van Oduncular ve Kömürcüler Kooperatifi Başkanı Hacı Fehmi Yakut ise kooperatifin mevcut üye sayısının 61 olduğunu ancak her yıl bir önceki yıla göre iş olmadığından dolayı aktif çalışan üye sayısının 30’a indiğini belirtti. Geçen yıl bir ton ithal kömürü 250 dolar ile alırken bu yıl ise 270 ila 290 dolar arasında değiştiğini belirten Yakut, şunları söyledi: "Kömürün kalitesine göre değişkenlik gösteriyor. İkinci kalite kömürü geçen yıl 160 dolardan aldık. Bu yıl ise 170 dolardan alıyoruz. Şuan portakal dediğimiz kömür tonu nakit 12 bin TL. Borçla verildiğinde ise bu fiyat 13 bin TL'ye çıkıyor. Ton başına ancak 500 TL kazanabiliyoruz. Bugün bir ekmek dürüm bile 120 TL olmuş. Geçen yıl bu zaman diliminde 500 ton odun ve kömür sattım. Bu yıl ise daha 100 ton satmadım. Geçen yıllarda 8 kişi burada çalışırken bu yıl iş olmadığından dolayı çalışan sayısı sadece 2 kişi kaldı."
