Özel Haber: Ali Abbas Yılmaz
Fuar çalışmalarının baştan sona kolektif bir bilinçle yürütüldüğünü belirten Diken, fuarın onur yazarı meselesine ilişkin olarak, “Yani yüzü kendi coğrafyasına, Mezopotamya’ya dönük olan entelektüel yazar şahsiyetlerden de elbette onur yazarı düşünülebilirdi. Ama bu fuar biraz denge fuarı olarak düşünüldüğü için daha uluslararası anlamda kabul gören, aynı zamanda da yakın dönemde bölge gerçekliği üzerinden 1990’lı yılların faili meçhul cinayetlerini anlatan çok güçlü bir romanla 2 ay önce edebiyat dünyasında yer alan Murathan Mungan kolektif hafızayla, ortak kararla onur yazarı olarak belirlendi ve çağrıldı” dedi.
Mezopotamya Kitap Fuarı 16-24 tarihleri arasında gerçekleşti. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) ve Eylül Fuarcılık işbirliğinde Mezopotamya Fuar ve Kongre Merkezi’nde 16-24 Aralık 2023 tarihlerinde gerçekleşen Diyarbakır Kitap Fuarı 510 bin 756 ziyaretçi katılımı ile rekor kırdı.
9 gün boyunca süren fuarda kitapseverler birbirinden değerli yazarların kitapları ve söyleşileriyle baş başa kaldı.
Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın (DTSO) ev sahipliğinde Mezopotamya Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi’nde düzenlenen Mezopotamya Kitap Fuara 120 yayınevi ve 350 yazar katılım sağladı.
Fuarda Kürt edebiyatına yoğun ilgi gözlenirken, fuar 2019 yılında düzenlenen ve 175 bin 714 kişi olan ziyaretçi sayısını üçe katladı.
Mezopotamya Kitap Fuarı’nda birçok panel, söyleşi ve imza günü etkinlikleri gerçekleşirken, fuarın son gününde, HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın eşi Başak Demirtaş, Demirtaş’ın kitaplarını imzaladı. Demirtaş’ın kitapları önünde binlerce kişi uzun kuyruklar oluşturdu.
Birçok açıdan başarılı geçen fuara kimi eksiklikler üzerinden de eleştiriler yöneltildi. Fuar’ın konuğu olarak yazar Murtahan Mungan çağrılırken, birçok yazarın davet edilmemesi ise eleştirilere konu oldu.
Fuar komitesinde yer alan yazar Şeyhmus Diken Sur Ajans’a fuarı değerlendirdi. Fuar’ın bir “denge fuarı” olduğu tanımlaması yapan Diken, birçok açıdan başarılı geçen fuarın kimi eksikliklerinin ise başka fuarlarda telafi edileceğini belirtti.
Hazırlık 3 ay sürdü
Diyarbakır’da 4 yıl aradan sonra düzenlenen kitap fuarını değerlendiren Diken sözlerine şöyle başladı: “Diyarbakır kitap fuarı 3 yıldır yapılmıyordu. Bu yıl dördüncü yıl olarak yapılmasına karar verildi. En son fuar 2019 yılında TUYAP tarafından yapılmıştı. TUYAP fuar alanından çekilince ve araya da Kovid-19, deprem girince fuar takvimi kesintiye uğradı. Fuar geçen yıl yapılması tasarlanmıştı ama son ay içerisinde İstanbul’daki büyük yayınevleri ekonomik krizi gerekçe göstererek gelmekten vazgeçince o yıl da yapılmadı, ertelendi. Bu sene fuarın yapılmasına karar verildiğinde daha farklı bir fuar tasarlandı. Biliyorsunuz fuarın ev sahibi Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO) idi. DTSO özellikle yayın ve kültür dünyasında kentin bileşenleriyle birlikte bu fuarın kolektif bir hafızayla, kolektif mantıkla yapılmasının daha doğru olacağına kanaat getirdi ve böyle de başlandı. Ağustos sonu itibariyle biz bu çalışmalara başlamıştık ve bu çalışma yaklaşık 3 ay sürdü.”
‘Ortak kollektif hafızayla, bilinçle bütün çalışma yürütüldü’
Kürt yazar, Türk yazar, Kürt yayıncı, Türk yayıncı tanımlamasını doğru bulmadığını ifade eden Diken, şöyle devam etti:
“Ben bu ayrıma şiddetle karşı olan bir insanım. Çünkü böyle imlemek mantık olarak yanlıştır. Kürtçe yazan, Türkçe yazan demek daha doğru olur. Bölgedeki yayıncılardan oluşan 10 kişilik bir komite oluşturuldu. Daha sonra bunun içinden 4 bölge yayıncısının ve 2 de Ticaret Odası temsilcisinin yer aldığı bir nevi yürütme kurulu oluştu. Ve bunun marifetiyle bütün fuar takvimi belirlendi. Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası’nın bir de partneri vardı. Ankara’da fuarcılık şirketi olan Eylül Fuarcılık’tı. Eylül Fuarcılık sadece Ankara’da değil Türkiye’nin birçok yerinde fuarlar yapıyor. Birlikte bir yapı oluştu. Bu yapı önce stant alanlarını belirledi. İfade edeyim ki başta hepimiz acaba ilgi nasıl olacak konusunda bir beklenti içindeydik. Ama fuarın açılışına 20 gün kala belirlenen stant alanları kafi gelmemeye başladı. Ve farklı yayınevleri de katılım için stant yeri istemeye başladılar. Ve belirlenen stant yerinin 2 katı büyüklüğünde daha geniş bir stant alanı belirlendi. Ve birçok yayınevi katılım gösterdi. Bölgedeki yayınevleri ki, bunların sayısı 30’un üzerindedir. Tümü çok yönlü bir şekilde yer aldılar. Biliyorsunuz daha önceki fuarlarda ekonomik nedenlerle bölgedeki yayınevleri kenarda küçük stantlarla temsil ediliyordu. Bu fuarda herkes istediği alanı istediği metraj üzerinden belirleyerek yerleştiler. Etkinlik talebinde bulunanlar 9 gün içine yayılarak belirlendi. Yazar profilleri de aynı şekilde. Çok değişik kesimlerden yazarlar fuarda yer aldılar. Kimseye herhangi bir blokaj ya da şu olsun bu olmasın gibi bir engelleme söz konusu olmadı. Zaten kararlar tek kişinin marifetiyle de verilmiyordu. Ortak kolektif hafızayla, bilinçle bütün çalışma yürütüldü. Yer almak isteyen bütün yayınevleri yer aldı. Kendi yazarlarını da bu yayınevleri ve kurumlar imza stantları ve etkinlik programları için davet ettiler. İfade etmeliyim ki, güzel bir fuar oldu. 9 gün süreyle, özellikle 2 hafta sonu çok yoğun bir fuar yaşandı. Dün akşam itibariyle fuarın kapanışıyla beraber ziyaretçi rakamı da belli oldu. Açıklandığı üzere 511 bin ziyaretçi ki, en son 2019’da TUYAP’ın verdiği rakam 175 bin idi. Bu rakam neredeyse üçe katlanmış durumda.”
Kayyumlara rağmen yüksek katılımlı bir fuar oldu
Fuarın eksikliklerine ilişkin olarak da Diken, şunları söyledi:
"Eksiklikler tabii ki vardı. Çok daha mükemmel bir fuar olabilirdi. Ama 3 yıl boyunca yapılmamış, dördüncü yılında fuarın yapılıyor olması ve kentte kayyumların belediyeciliği nedeniyle, belediyelerin ve resmi kurumların fuarın katılımcı profili içerisinde yer almaması fuarın işleyişini kendi mantığı içerisinde aksatan bir durumdu. Çünkü belediyelerin fuara katılım gösterdiği dönemde özellikle araç transferleri çok güçlü bir şekilde yapılıyordu. Kentin muhtelif yerlerinde belediye gün içerisinde saat başı fuar alanına araçlarla ziyaretçi taşıyordu. Sonra bunların tekrar şehre dönmesini sağlıyordu. Bunların olmamasına rağmen insanlar çok yoğun bir şekilde fuara ilgi gösterdiler. Sadece kitabı alıp okumak anlamında değil, böyle bir kültürel aktivitenin kentte yapılıyor olması mantığı üzerinden de insanlar sırf yayınevlerine kültürel açıdan destek olmak amacıyla da kitap satın aldılar. 9 gün boyunca oradaydım, gözlemledim. Özellikle fuara gelen ziyaretçiler mutlaka kitap alarak ellerinde poşetlerle döndüler. Bilinçli bir okur kitlesi mevcuttu. Herkes ilgi duyduğu yazarın ve yayınevinin önünde ciddi kuyruklar oluşturarak bu takibi ve iletişimi sağladılar.”
‘Yüzü Mezopotamya’ya dönük yazar şahsiyetlerden onur yazarı düşünülebilirdi’
Fuarın onur konuğunun belirlenmesine ilişkin de Diken, şöyle konuştu:
“Onur yazarı olarak elbette ketin ve bölgenin dinamikleri üzerinden TUYAP’ın söz verdiği Hicri İzgören onur yazarı yapılacaktı. Ama fuar yapmadılar, alandan çekildiler. Onun dışında ünlü bir Kürt yazarı Bahtiyar Ali olabilirdi. Berken Beren olabilirdi. Yani yüzü kendi coğrafyasına, Mezopotamya’ya dönük olan entelektüel yazar şahsiyetlerden de elbette onur yazarı düşünülebilirdi. Ama bu fuar biraz denge fuarı olarak düşünüldüğü için daha uluslararası anlamda kabul gören, aynı zamanda da yakın dönemde bölge gerçekliği üzerinden 1990’lı yılların faili meçhul cinayetlerini anlatan çok güçlü bir romanla 2 ay önce edebiyat dünyasında yer alan Murathan Mungan kollektif hafızayla, ortak kararla onur yazarı olarak belirlendi ve çağrıldı. Onun imzası da söyleşisi de çok güçlü bir söyleşi ve iyi bir imzaydı. Fuarın final gününde de Selahattin Demirtaş’ın eşi ve başka bir yazar (Rüstem Avcı) arkadaş da ona eşlik ederek Demirtaş’ın kitaplarını yaklaşık 6 saat boyunca imzalattılar. Özellikle son 2 gün büyük kuyruklar, izdiham oluştu. Fuar alanına gelen trafikte aksamalar oluştu. 20 dakikalık yol 1-2 saat sürdü. Fuar alanındaki araç park alanları doldu, taştı. Özetle iyi bir fuardı. Diyarbakır’a ve bölgeye yakışan bir fuardı.”
‘Güzel bir fuar oldu’
Diyarbakır kitap fuarına bölge illerinden de katılım sağlandığına dikkat çeken Diken, son olarak şunları söyledi:
“Sadece Diyarbakır’ın okurları değil, bölgedeki 11 ilden fuara gelen ziyaretçiler vardı. Gözlemleyebildiğim kadarıyla standıma gelen insanlardan; Urfa’dan, Mardin’den, Kızıltepe’den, Nusaybin’den, Batman’dan, Bitlis’ten, Van’dan, Elazığ’dan çok sayıda okur sırf bu fuar için geldi. Diyarbakır’ın ekonomisine de ayrıca katkı sağladı. Otellerde doluluk oranı izleyebildiğimiz kadarıyla yüksekti. Fuar saatleri dışında alana indiğimizde işyerlerinde de epey ilgi vardı. Güzel bir fuar oldu. Umarım bundan sonraki yıllarda kimi aksaklıklar bu saydığımız olumlulukların içerisinde de aksayan yönler telafi edilir. Ve bu fuara çeşitli nedenlerle katılım göstermeyen diğer yayınevleri de bu olumlu mesajı alıp bir sonraki yıl onlar da fuara daha güçlü olarak katılırlar.”
