Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, 27 Ekim-3 Kasım tarihleri arasında Diyarbakır, Mardin, Van, Batman, Siirt, Şırnak, Hakkari, Ağrı, Muş, Bingöl, Bitlis, Kars, Dersim ve Iğdır kent merkezlerinde “Anadilin kullanımı ve anadiline ilişkin talep ve eğilimleri” ölçmek amacıyla saha araştırması yaptı.
2 bin 443 kişiyle yüz yüze görüşme yöntemi ile yapılan ankette, katılımcıların yüzde 49,9’u erkekler, yüzde 50,1’i kadınlardan oluştu. Katılımcıların yüzde 85,2’si kendilerini Kürt, yüzde 9’u Türk, yüzde 4,3’ü Arap, yüzde 0,2’si Ermeni, yüzde 0,2’si ise Süryani olarak tanımladı.
Ev içinde konuşulan 6 dil var
Anket sorularına yanıt veren katılımcıların yüzde 60,8’i ev içinde Kürtçe, yüzde 26,2’si Türkçe, yüzde 9’u Türkçe ve Kürtçeyi aynı oranda, yüzde 2,9’u Arapça, yüzde 0,9’u Azerice, yüzde 0,2’si Süryanice, yüzde 0,1’i Ermenice konuştuklarını belirtti.
Yaş ve gelir grubu sorusu dikkate alındığında hane içinde Kürtçeyi en fazla 54 yaş ve üstünün kullandığı, peşinden 18-32 yaş grubunun geldiği, Türkçeyi ise en çok 33-40 yaş grubunun konuştuğu ortaya çıktı.
Gelir arttıkça Türkçe kullanımı da artıyor
Hane aylık geliri yükseldikçe Kürtçe kullanımının azaldığı, Türkçe kullanımının arttığı da tespiti yapıldı.
Kürtlerin yüzde 70,9’u evde Kürtçe konuşuyor
Kendini ‘Kürt’ olarak tanımlayan katılımcıların yüzde 70,9’u ev içinde en çok Kürtçe konuştuğunu, yüzde 19,2’si Türkçeyi kullandıklarını, yüzde 9,8 hem Kürtçe hem de Türkçe konuştuğunu ifade etti. Kendini Süryani olarak tanımlayan katılımcıların yüzde 20’si, Türk olduğunu belirtenlerin yüzde 3,2’si ve Arap olduklarını belirtenlerin yüzde 1,9’u evde Kürtçe konuştuklarını kaydetti.
Yüzde 86,7 anadilde eğitim istiyor
Görüşmecilerin yüzde 86,7’sinin çocuklarının anadilde eğitim görmesini istediklerini ifade ettikleri ankette, yüzde 4,2’si çocuklarının anadilde eğitim görmesini istemezken, sadece yüzde 9’u çocukların anadilde eğitim gördüğünü belirtti.
Katılımcıların anadilde eğitim talebi ile sosyo-ekonomik durumları kıyaslandığında ise “Hane aylık geliri düştükçe çocuklarının anadilinde eğitim görmesini isteyenlerin oranının arttığı görülmüştür” tespitinde bulunuldu.
‘En büyük tehlike ailelerin çocuklarıyla Türkçe konuşması’
Kendini ‘Kürt’ olarak tanımlayan katılımcılar, anadilin önündeki en büyük tehlikeleri yüzde 62,9’la ‘ailelerin çocuklarıyla Türkçe konuşması’, yüzde 14,6’sı ‘anadilde eğitim olmaması’, yüzde 9,5’i ‘kentlere göç’, yüzde 8’i ise ‘yasal statüsünün olmaması’ olarak gördüklerini belirtti.
İlk 5 önerileri soruldu
Anket katılımcılarına anadilinin korunması ve geliştirmesine dönük ilk 5 önerileri da soruldu. Verilen yanıtlar doğrultusunda öneriler oransal olarak şöyle sıralandı: “Yüzde 28,4 ‘Eğitim/öğretim dili olmalı’, yüzde 26,9 ‘Yasal/anayasal güvencelere kavuşmalı’, yüzde 21,4 ‘Resmi dil olarak kabul edilmeli’, yüzde 8,2’si ‘Aileler çocuklarına anadillerini öğretmeli’, yüzde 4,3 ‘Anadilin gündelik hayatın her alanında kullanımı güvenceye kavuşturulmalı’.”
